της Κλέας Παντελοπούλου
Yves Klein: Ο άνθρωπος που εφεύρε ένα χρώμα .. και η όχι και τόσο σύντομη ιστορία του μπλε.. μια ιστορία που απορρόφησε το ενδιαφέρον μου,αν και δυσκολεύτηκα στην μετάφραση του..
..για τους φίλους που τους αρέσει να ψάχνονται..
Μια καλοκαιρινή ζεστή μέρα – σαν και σήμερα – το 1947, τρεις νεαροί άνδρες
κάθονταν σε μια παραλία στη Νίκαια στη νότια Γαλλία.
Για να περάσουν το χρόνο τους αποφάσισαν να παίξουν ένα παιχνίδι
και να χωρίσουν τον κόσμο μεταξύ τους.
Ο ένας επέλεξε το ζωικό βασίλειο, ο άλλος το βασίλειο των φυτών.
Ο τρίτος άντρας επέλεξε το ορυκτό βασίλειο, ξαπλώνοντας πίσω
και κοιτάζοντας το άπειρο των ουρανών.
Στη συνέχεια, με την ικανοποίηση κάποιου που είχε ξαφνικά αποφασίσει
ποια πορεία θα έπρεπε να ακολουθήσει στη ζωή του, γύρισε στους φίλους του
και τους ανακοίνωσε:
« Ο μπλε ουρανός είναι το πρώτο μου έργο τέχνης»
Αυτός ο άνθρωπος ήταν ο Yves Klein, γεννημένος το 1928
από δύο γονείς ζωγράφους ..
ο Klein έδειχνε πάντα μια τάση για επίδειξη.
Αγαπούσε τη μαγεία, καθώς και τα τελετουργικά της μυστικιστικής κοινωνίας,
και η επιρροή και των δύο αργότερα εκδηλώθηκε στο έργο του. για το οποίο ένας κριτικός τέχνης της Ν. Y. o Peter Schjeldahl, περιέγραψε το 2010 ότι ανήκε «στον τελευταίο Γάλλο καλλιτέχνη με μεγάλη διεθνή συνέπεια».
Σε μια περίοδο θαυμάσιας δημιουργικότητας διάρκειας από το 1954 έως τον θάνατό του σε ηλικία 34 ετών το 1962, – μετά από την τρίτη καρδιακή προσβολή- o Klein άλλαξε την πορεία της δυτικής τέχνης ..και το έκανε χάρη στη δέσμευσή του αυτή και έδωσε δύναμη στα χρώματα ..χρυσός, τριαντάφυλλο, αλλά πάνω απ’ όλα, μπλε.
Στην πραγματικότητα, η χρωματική του αφοσίωση ήταν τόσο βαθιά που το 1960 κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ένα χρώμα της δικής του εφεύρεσης, το οποίο και ονόμασε International Klein Blue.( IKB )
Η πρώτη του έκθεση με μονόχρωμες ζωγραφιές σε διάφορα χρώματα πραγματοποιήθηκε στις ιδιωτικές εκθέσεις ενός παρισινού εκδοτικού οίκου το 1955.
Η σύντομη καριέρα του χαρακτηρίστηκε από πολλές ριζοσπαστικές χειρονομίες, συχνά σαν θέαμα.
Για να γιορτάσει το άνοιγμα μιας ατομικής έκθεσης το 1957, π,χ. κυκλοφόρησε 1.001 μπλε μπαλόνια ηλίου στην περιοχή St-Germain-des-Prés του Παρισιού. Τον επόμενο χρόνο, μια έκθεση γνωστή ως «The Void» δεν περιελάμβανε τίποτα περισσότερο από μια κενή γκαλερί – ωστόσο προσέλκυσε το πλήθος των 2.500 ανθρώπων που έπρεπε να διαλυθούν από την αστυνομία ! !
Ίσως η πιο διαβόητη εμφάνιση του, συνέβη τον Μάρτιο του 1960, όταν o Klein εμφανίστηκε ενώπιον κοινού και φορούσε επίσημη ουρά και λευκό παπιγιόν,
ενώ εννέα μουσικοί έπαιξαν το Monotone-Silence Symphony
(ένα έργο που παίχτηκε για 20 λεπτά, ακολουθούμενο από άλλα 20 λεπτά ησυχίας),
ο Klein σκηνοθέτησε τρία γυμνά μοντέλα καθώς καλύφθηκαν με κολλώδες
μπλε χρώμα, πριν αποτυπώσουν εικόνες του σώματός τους , σ´ένα λευκό καμβά !
Τα μοντέλα είχαν γίνει, είπε, «βούρτσες»!
Η ιδιοφυΐα του Klein,απορρίφθηκε από ορισμένους ιστορικούς τέχνης ως τσαρλατάνος ή – λόγω της χρήσης γυμνών γυναικείων μοντέλων – ως σεξιστής, αλλά οι στρατηγικές του ήταν παιχνιδιάρικες και ήταν δημοφιλείς στη νεότερη γενιά.
Μπορεί μάλιστα να συγκριθεί με τον μεγάλο καλλιτέχνη,τον Duchamp!
Ο Klein ονόμασε το έργο του «Μπλε Επανάσταση» και το έβλεπαν επάνω σε κάθε είδους αντικείμενα, όπως σφουγγάρια, σφαίρες και προτομές της Αφροδίτης. Ακόμα και οι «βούρτσες» του συνέβαλαν σε αυτό.
Οι ιστορικοί τέχνης εξακολουθούν να συζητούν τη σημασία της χρήσης του χρώματος από τον Klein. Για μερικούς, αντιπροσώπευε ένα διάλειμμα με λιγότερο άγχος μετά τον Β’ Παγκόσμιο και τα μονοχρώματα του Klein φάνηκαν να απορρίπτουν την εξπρεσιονιστική τέχνη.
Για άλλους μελετητές, τα μονοχρωματικά του Klein και η εμμονή του με το «κενό» μπορούν να θεωρηθούν ως εκφράσεις της απειλής του πυρηνικού ολοκαυτώματος.
«Πρέπει απολύτως να συνειδητοποιήσουμε –και αυτό δεν είναι υπερβολικό– ότι ζούμε στην ατομική εποχή», είπε κάποτε ο Klein, «όπου όλη η φυσική ύλη μπορεί να εξαφανιστεί από τη μια μέρα στην άλλη για να παραδώσει τη θέση της σε αυτό που μπορούμε να οραματιστούμε ως πιο αφηρημένο. “
Ωστόσο, ίσως η αγάπη του για το μπλε είναι ακόμα πιο βαθιά. Ο Klein ήταν ένας ευσεβής Καθολικός, και στη θρησκευτική τέχνη το μπλε αντιπροσωπεύει συχνά την αιωνιότητα και τη θεότητα.
Για παράδειγμα, ο Giotto, τον οποίο θαύμαζε ο Klein, ήταν ένας λαμπρός υποστηρικτής του μπλε. Τα μονοχρώματα του Klein δεν είναι εμφανώς χριστιανικά, αλλά σίγουρα τα χρησιμοποίησε για να προτείνει πνευματικότητα. Όπως είπε κάποτε, «Στην αρχή δεν υπάρχει τίποτα, τότε υπάρχει μια βαθιά ανυπαρξία, μετά από αυτό ένα μπλε βάθος»
Σίγουρα, τα μονοχρώματά του έχουν ένα μοναδικό χαρακτηριστικό: όλα έχουν μια ποιότητα που μας φαίνεται να μας απορροφά από την πραγματικότητα προς μια άλλη, άυλη διάσταση. Το αποτέλεσμα δεν είναι διαφορετικό από το διαλογισμό πάνω σε ένα βαθύ γαλάζιο ουρανό – κάτι που ο Klein ίσως διέθετε ως νεαρός άνδρας, σε κείνην την παραλία στη Νίκαια το 1947.
Όταν μιλάμε για τον Klein, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι για όλες τις παραστάσεις που τραβούσαν την προσοχή, ήταν αισθησιακός όσο και προκλητικός – και αυτό οφείλεται στην αγάπη του για το χρώμα. «Για τον Klein, το καθαρό χρώμα προσέφερε έναν τρόπο χρήσης της τέχνης όχι ως μέσου ζωγραφικής μιας εικόνας, αλλά ως ενός τρόπου δημιουργίας μιας πνευματικής, σχεδόν αλχημικής εμπειρίας, πέρα από το χρόνο, πλησιάζοντας το άυλο»
Blue Venus